Model e-podręcznika

E-podręcznik składa się z następujących elementów:

E-book
Materiał zawarty w postaci pakietów dydaktycznych, który stanowi kompendium wiedzy w zakresie wskazanym przez tytuł pakietu. Pokrywa merytorycznie określone kompetencje zgodne z podstawą programową dla zawodu technika hotelarstwa. W przypadku klasycznego procesu dydaktycznego stanowi materiał dla nauczyciela. Dzięki formie w jakiej jest dostępny może zostać wczytany do czytnika e-booków lub wydrukowany w postaci papierowej. Takie działanie pozwala nauczycielowi na zapoznania się z treścią merytoryczną przed zajęciami, przez co stanowi swoisty scenariusz zajęć, równocześnie wspierający nauczyciela formą przygotowaną do przekazania dla ucznia. Zawiera podstawowe informacje i definicje niezbędne do procesu nauczania. Stanowi kompendium wiedzy w zadanym zakresie. E-book może być wykorzystany w procesie samokształcenia lub jako materiał do kursów kwalifikacyjnych. Stanowi wówczas podręcznik - materiał drukowany, mający na celu poszerzenie wiedzy osoby korzystającej poprzez samodzielne zapoznanie się z materiałem.

Prezentacja
Prezentacja multimedialna stanowi odzwierciedlanie treści e-booka w formie do jakiej przyzwyczajona jest młodzież i nauczyciele. Podczas zajęć dydaktycznych pozwala nauczycielowi na prezentację treści, która jest uzupełnieniem wykładu czy pogadanki. Pokrywa merytorycznie określone kompetencje zgodne z podstawą programową dla zawodu technik hotelarstwa. Dostępna z poziomu internetu (online), jak też możliwa do pobrania na komputer w formie pliku. Może być wzbogacona jest o elementy interaktywne: filmy, nagrania, schematy. Znakomicie uzupełnia treść lekcji poprzez oddziaływanie na zmysł wzroku, wsparta tablicą interaktywną wzbogaca wykładową formę prowadzenia zajęć przez nauczyciela. Prezentacja jest odwzorowaniem równocześnie materiałów dla nauczyciela i materiałów pomocniczych dla ucznia przez co odbiega od szeroko promowanej prezentacji hasłowej która w toku prowadzenia zajęć ma słabe zastosowanie. W procesie samokształcenia czy kursowym podejściu do korzystania z e-podręcznika jest znakomitym urozmaiceniem monotonnej, czasami, formy przedstawienia e-booka.

Materiały dla ucznia
Składają się z dwóch elementów stanowiących narzędzie pracy ucznia: materiałów dla ucznia oraz zadań do samodzielnego wykonania. 

• Materiały pomocnicze dla ucznia stanowią treści w formie pliku, które uczeń może wydrukować i uzupełniać podczas lekcji tworząc niezbędną notatkę. Taka forma pozwala na śledzenie treści przekazywanych przez nauczyciela i ich właściwą hierarchizację. Stworzone w ten sposób notatki, zebrane następnie w segregatorze spełniają rolę zeszytu i pozwalają na przygotowanie się do sprawdzianów czy egzaminu. Uczeń sam decyduje o formacie wydruku i ewentualnej kolorystyce. Stanowią ułatwienie w tworzeniu notatek, ale nie powinny być obligatoryjne dla ucznia, który może prowadzić zwykły zeszyt i w nim opracowywać własne notatki. W przypadku samokształcenia lub wersji kursowej materiały pomocnicze dla ucznia są znakomitą formą sprawdzenia opanowania materiału objętego pakietem edukacyjnym. Kursant może być poproszony o uzupełnienie takiego materiału podczas egzaminu sprawdzającego.
• Zadania do samodzielnego wykonania są przeznaczone w swoim założeniu zarówno dla ucznia jak i nauczyciela. W szkolnym ujęciu e-podręcznika jest to odpowiednik zadania domowego. Uczeń na stronie internetowej (on-line) lub na domowym komputerze (off-line) rozwiązuje kilka zadań mających na celu utrwalenie wiedzy, dzięki przykładom zastosowania uzyskanej wiedzy w sytuacjach praktycznych. Zadania mogą być pobrane przez nauczyciela i w miarę potrzeby umieszczane np.: na stronie szkoły lub rozsyłane przez nauczyciela na skrzynki pocztowe uczniów. W kształceniu pozaszkolnym zadania do samodzielnego wykonania mogą służyć utrwaleniu zdobytej wiedzy i wskazaniu sytuacji w których ta wiedza ma zastosowanie na co dzień.

Tematy do dyskusji
Materiał zawarty w tej części pakietu dydaktycznego został opracowany w formie tematów do dyskusji, zestawienia zagadnień, pytań lub tez, które nauczyciel powinien wykorzystać na zajęciach w celu zastosowania zdobytej wiedzy w sytuacjach standardowych i niestandardowych. Można korzystać z tematów do dyskusji stosując je jako zadania domowe do opracowania w formie krótkich referatów. Podczas lekcji mogą być znakomitym przerywnikiem mającym zachęcić młodzież do dyskusji, wypowiadania własnych osądów czy zastosowania techniki „burzy mózgów”. Aby skutecznie stosować tematy do dyskusji podczas zajęć nauczyciel musi opanować sztukę moderowania dyskusji. Korzystanie z tych materiałów daje możliwość wykazania się uczniom zdolnym, a mniej zdolnym daje szanse do zgłębiania tematu i podnoszenia własnych umiejętności i wiedzy. W kształceniu pozaszkolnym tematy do dyskusji będą służyły utrwaleniu zdobytej wiedzy i wskazaniu sytuacji, w których ta wiedza ma zastosowanie na co dzień.

Test wiedzy
Część pakietu dydaktycznego składająca się z kilku przykładowych pytań testowych. Nauczyciel może tę część wykorzystać do sprawdzenia zapamiętanej wiedzy jeszcze podczas zajęć dydaktycznych lub zachęcić uczniów do samokontroli już w domu. Systematyczne ich stosowanie kształtuje w uczniach mechanizm systematycznego uczenia się, jak również pozwala na oswojenie się z pytaniami testowymi obecnie stosowanymi na egzaminach zawodowych. Nie należy stosować testu wiedzy do oceniania uczniów!. Dostępność testu w sieci pozwala na zapoznanie się z jego treścią z wyprzedzeniem, co może zafałszować właściwy wynik końcowy. Wspomniane działanie nie wyklucza jednak wartości testu wiedzy jako narzędzia służącego powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy. W przypadku samokształcenia test wiedzy pozwala na zweryfikowanie stopnia opanowania wiedzy uzyskanej w ramach pakietu dydaktycznego.

Materiały multimedialne
materiały w postaci plików video, ścieżek dźwiękowych lub animacji, które mają za zadanie nawiązać do treści nauczania przewidzianych programem nauczania i stanowić uzupełnienie wiedzy teoretycznej pokazując przykładowo praktyczne aspekty pracy lub sytuacje, z którymi mogą zetknąć się uczniowie po rozpoczęciu pracy zawodowej. Materiały multimedialne pełnią doskonałą formę edukacyjną, gdyż wpisują się w aktualnie stosowane przez uczniów środki przekazu i są dla nich adekwatne technologicznie. Poza tym dają możliwości prezentacji bardzo złożonych sytuacji, nieraz niemożliwych do przeprowadzenia w warunkach szkolnych. Materiały multimedialne może wykorzystywać zarówno nauczyciel w czasie prowadzonych lekcji, jak też mogą się z nimi zapoznawać samodzielnie uczniowie. Nauczyciele i uczniowie mogą również traktować materiały multimedialne jako typowe pomoce dydaktyczne lub materiały szkoleniowe. Materiały multimedialne stanowią wyróżnik dla e-podręcznika i są jego podstawowym elementem składowym w celu wykorzystania wielu kanałów percepcji w procesie nauczania.

Gry
materiały dydaktyczne opracowane w bardzo atrakcyjnej dla uczniów formie gier edukacyjnych pomyślanych jako forma połączenia edukacji z rozrywką. Głównym zadaniem gier w e-podręczniku jest zwiększenie zainteresowania uczniów treściami edukacyjnymi oraz zaangażowanie uczniów w samodzielne zapoznawanie się z wiedzą. Gry są przeznaczone dla uczniów jako forma zapoznania się z bardzo złożonym materiałem, który podany jest w przystępnej formie. Poziomy gry oraz jej reguły zapewniają dostosowanie do poziomu wiedzy użytkowników. Gry mają zastosowanie głównie jako element samodzielnej pracy ucznia, ale mogą być też wykorzystywane na lekcji jako ciekawostki lub materiały pomocnicze dla nauczyciela. Gry stanowią element uzupełniający e-podręcznika i są formą zwiększającą innowacyjność wspierania procesu edukacji zawodowej. Gra jest poprzedzona informacjami o grze i instrukcją, co umożliwia samodzielną grę i zabawę.

Koncepcja E-podręcznika jest odpowiedzią na zmiany jakie następują w otoczeniu technologicznym oraz społeczno - kulturowym. Obecnie mamy do czynienia z istotną zmianą społeczną  będącą efektem wykorzystywania przez młodych ludzi  możliwości, jakie dostarcza postęp technologii cyfrowej. Współcześni  uczniowie wychowali się w otoczeniu wszechobecnej, nowoczesnej technologii.

W związku z powyższym są przyzwyczajeni do używania skrótów językowych, przesyłania krótkich wiadomości, wykonywania kilku czynności na raz, w pierwszej kolejności zwracają uwagę na grafikę, są aktywni w rozmaity sposób i korzystają z Internetu.

Obecna  generacja młodych użytkowników realizuje się w sieci a ich domeną jest  świat gier komputerowych, MTV i Internetu. Opisana rzeczywistość w dość istotny sposób determinuje również sposób uczenia się, możliwości przyswajania wiedzy oraz wykorzystywanie narzędzi multimedialnych jako pomocy naukowych. W tym sensie najistotniejszą sprawą staje się tworzenie odpowiednich materiałów wspierających proces nauczania [1].

  E-podręczniki są jednym z narzędzi wspomagających proces nauczania i uczenia się przy wykorzystaniu multimedialnego i wirtualnego środowiska. Posługiwanie się pojęciem Technologii Informacyjnych w Nauczaniu (ILT) oznacza wykorzystanie technologii informatycznych i telekomunikacyjnych w celu wsparcia głównych zadań i założeń danej instytucji edukacyjnej [2].  Oznacza to, również że E-podręcznik wykorzystuje zasady multimedialności wg których tworzenie treści zdeterminowane jest przez równorzędne połączenie słowa i grafiki (statycznej i dynamicznej), a projektowanie  odbywa się przy założeniu, iż treść E-podręcznika stanowi zarówno tekst jak i właściwie, celowo zaprojektowane: rysunki, zdjęcia, filmy instruktażowe, prezentacje multimedialne.

  Idea tworzenia E-podręczników odpowiada dodatkowo często wykorzystywanej w szkoleniach koncepcji postrzegania świata za pomocą poszczególnych zmysłów: wzroku, słuchu i dotyku. W tym sensie wśród uczniów znajdują się zarówno wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy.  

Oznacza to, że chcąc podnieść efektywność procesu nauczania należy wykorzystać technologie w celu dotarcia do poszczególnych typów odbiorców. Stworzenie nowego środowiska uczenia się w miejsce tradycyjnego pozwala na to, że uczeń jest w stanie potrzebną mu wiedzę usłyszeć, zobaczyć i przeczytać, a nawet doświadczyć poprzez naśladowanie ruchów (wizualizacje).

Na potrzeby opracowania „Modelowego E-podręcznika dla szkół zawodowych z uwzględnieniem dorobku szkolnictwa brytyjskiego” przyjęta została definicja E-booka oraz E-podręcznika. Służy ona identyfikacji pojęcia E-podręcznik w kontekście opracowanego w ramach projektu modelu [3].

  E-book to treść zapisana w formie elektronicznej, przeznaczona do odczytania za pomocą odpowiedniego oprogramowania zainstalowanego w urządzeniu komputerowym.  Obecnie często książki drukowane są udostępniane do odczytu w formie elektronicznej. Występują również e-booki wyposażone w  hiperłącza do treści umieszczonych na specjalnych platformach.

E-podręcznik w ujęciu modelowym staje się zbiorem wymaganej wiedzy oraz zestawem celowo dobranych rozwiązań związanych ze środowiskiem multimedialnym, dopasowanych do specyfiki kształcenia w danym zawodzie jak również do potrzeb podwyższenie efektywności procesu uczenia się. Jest również narzędziem interaktywnym wzmacniającym proces przyswajania wiedzy w sposób  przyjazny dla współczesnego ucznia. Wykorzystany w modelu E-podrecznik w założeniu będzie tworzony i dystrybuowany jedynie przez specjalnie do tego stworzoną platformę. A sposób tworzenie modelowego E-podręcznika będą wyznaczały zasady wynikające z doświadczeń brytyjskich jak również podstaw programowych do kształcenia zawodowego w Polsce.

Jednocześnie należy nadmienić, iż przedstawiona w opracowaniu propozycja E-podręcznika nie jest podręcznikiem w rozumieniu Rozporządzenia Ministerstwa Edukacji Narodowej z 8 czerwca 2009 roku o dopuszczaniu do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników, a jedynie materiałem multimedialnym osadzonym w wirtualnym środowisku edukacyjnym.